De ets die een boekje bleek te zijn

Onlangs heeft het Streek archief een mooie ets mogen ontvangen van mevrouw Elsa van Gelderen uit Rotterdam. In een recente mailwisseling wees mevrouw Van Gelderen ons erop dat het geen enkele ets betrof, maar een heel boekje over IJsselmonde. Eén van onze bestuursleden heeft hierop de lijst heel voorzichtig opengemaakt en kwam inderdaad een boekje over IJsselmonde tegen. Het bleek een mooi origineel gedeelte uit het eerste deel van de Nederlandsche Stad- en Dorpbeschrijver uit 1793 van Lieve van Ollefen (1749-1816).

De Nederlandsche stad- en dorpbeschrijver is een boekwerk van de hand van de Amsterdamse schrijver Lieve van Ollefen (1749-1816), uitgegeven in samenwerking met R. Bakker (vanaf deel 5) door H.A. Banse, Stilsteeg, te Amsterdam. Het werk bestaat uit acht delen, uitgegeven tussen 1791 en 1811. In de boeken zijn ovale gravures opgenomen, gemaakt door Anna Catharina Brouwer, die stads- en dorpsgezichten voorstellen en allegorische voorstellingen van Johan Christoffel Schultsz. Het plan was om de gehele Republiek te behandelen, maar de verschenen acht delen betreffen alleen Noord- en Zuid-Holland, en zelfs die zijn niet in hun geheel beschreven: West-Friesland en het Noorderkwartier ontbreken.

In het werk zijn beschrijvingen opgenomen van de steden en dorpen zoals die toen waren. Behalve de ligging zijn ook de bereikbaarheid ervan met openbaar vervoer, wat in die tijd beperkt was tot de postkoets en de trekschuit, en de kwaliteit van de wegen van en naar de plaatsen vermeld. In de beschrijvingen stond ook een stukje geschiedenis van de plaats, en vaak ook een beschrijving van het wapen dat de stad, het dorp of de heerlijkheid voerde.

De Nederlandsche Dorp- en Stadbeschrijver bestaat uit de onderstaande delen:

(1793) Deel I: 't Eiland van Dordrecht, de Hoeksche Waard, de Zwyndrechtsche Waard, de Riederwaard, en 't Land van Ysselmonde.
(1794) Deel II: Delfland.
(1795) Deel III: Amstelland, Weesper Kerspel, Gooiland, de Loosdrecht enz.
(1796) Deel IV: Kennemerland.
(1797) Deel V: Schieland, en Krimpenerwaard.
(1798) Deel VI: Het land van Voorne en Putten, Overflaque, Portugal, etc.
(1799) Deel VII: Rhijnland (westelijk deel, grofweg de driehoek Hillegom, Katwijk, Zoetermeer).
(1801) Deel VIII: Rhijnland (oostelijk deel, rondom Alphen aan den Rijn met o.a. Leiderdorp en Waddinxveen).

U kunt een gescand exemplaar van het boekje hier bekijken...