Inleiding:
Voor zover we kunnen teruggaan is Leek het stamdorp van de Hazenbergs. Daar treffen wij hen aan na 1672.
In dat jaar beginnen de doop- en trouwboeken van Leek, nadat de Munstersen flink in het dorp hadden huis gehouden en de kerkboeken verloren waren gegaan.
Hoelang de Hazenberg's toen reeds in Leek woonden kunnen we niet nagaan. Wel komen we in het huisarchief van Nienoord een acte tegen waarin sprake is van een koopbrief (nr.71, 2 oct.1551), waarbij Johan Berentsz. en Lubke zijn vrouw aan de familie Ewsum twee roeden veen verkopen gelegen te Nuis,genoemd de "Haasehacker", grenzende ten noorden aan de Leydijk. In 1534 (huisarchief nr.30) is sprake van een verzegeling, waarbij Heijne Wobbema verkoopt aan Jemme Allema een jaarlijkse rente van 15 gulden en 10 stuiver uit Wobbemaheerd te Noord-wijk,waarvoor zich borg stelt Wigbolt Berentz. in de Boteringestraat te Groningen.
We hebben hier dus met akten te maken waarin een Haasenacker, een Johan Berentz en een Wigbolt Berentz voorkomen,maar er is geen bewijs dat hier van een verwantschap sprake is.
In 1672 woont in Leek maar één Hazenberg, nl.Wigbolt Berendsz. We weten niet wat hij daar gedaan heeft,maar vrij zeker is hij bij het vervenen van land betrokken geweest.
In die dagen was het dorp Leek in handen van één eigenaar, de heer van Nienoord. Hij bezat de grond en er mocht geen huis gebouwd worden zonder zijn toestemming. Kreeg men toestemming, dan werd een contract getekend, waarin opgenomen was dat er jaarlijks een bepaald bedrag aan pacht moest worden betaald.
Merkwaardig is dat de Hazenberg's niet in Leek zijn blijven wonen, doch zich in de 18e eeuw verplaatsten naar Grootegast. Waarom dit gebeurde is niet duidelijk. Waren er vroegere banden aan deze plaats? We weten het niet, daar er in Westerkwartier geen oud-rechterlijke archieven uit die tijd bewaard zijn.
Bijgaande afbeelding laat Leek zien rond 1792, vanaf de plaats waar nu de "Drie Provinciën" staat, waarin de familievereniging Hazenberg werd opgericht.
Jan Hazenberg, landbouwer, wonende in Lutjegast, geb. Grootegast 14-7-1847, ovl. Lutjegast 24-2-1926, tr. 1e Grijpskerk 18-5-1880 met Grietje Dijk, geb. Visvliet 23-12-1855, ovl. Eibersburen 20-5-1886, dochter van landbouwer Aldert Dijk en Wietske Adema. Jan tr. 2e Marum 26-9-1894 met Jantje van der Velde, geb. Lucaswolde 18-9-1867, ovl. Lutjegast 20-1-1966.
Jan Hazenberg woonde op een boerderij bij de klapbrug te Grootegast, later eigendom van Freerktje Hazenberg, gehuwd met Duurt Sikkema. Tevens was hij bezitter van "Oosterfroma" en "Westerfroma" te Eibertsburen. Als grootgrondbezitter was Jan Hazenberg eigenaar van vele landerijen in de gemeenten Grootegast, Grijpskerk en Achtkarspelen. Veel grond werd door hem ontgonnen te Peebosch. Als veefokker maakte hij eveneens naam. Verder bemoeide hij zich nogal intensief met het waterschap- en polderbeheer.
In de gemeente Grootegast was Hazenberg de voorman van de Anti Revolutionaire partij. Op 1 september 1891 werd hij als raadslid geïnstalleerd en op 30 augustus 1915 woonde hij voor het laatst de raadszitting bij, na als wethouder en locoburgemeester de gemeente gediend te hebben. De Commissaris der Koningin wilde hem in Grootegast tot burgemeester benoemen, wat hij echter meende te moeten weigeren. Jan Hazenberg heeft in Grootegast vooral naam gemaakt als loco-burgemeester toen hij 's avonds om 8 uur de kroegen ging sluiten. Hij kreeg toen de bijnaam: "Jan Achtuur".
Verder was Hazenberg ouderling in de Geref. kerk, was hij bestuurslid van de Chr. school en lid van talrijke organisaties.
Kinderen uit het 1e huwelijk:
Bouke Pier Hazenberg, burgemeester van Giethoorn en IJsselmonde, wonende in Bos en Duin, in Apeldoorn en in Fromahiem, geb. Grootegast 11-3-1881, ovl. Apeldoorn 2-8-1969, begr. Oldekerk 6-8-1969, tr. 1e Leek 7-11-1902 met Brechtje Boersema ook genaamd Bregtje Boersema, geb. Briltil 18-2-1873, ovl. IJsselmonde 23-2-1941, begr. te Niekerk, dochter van landbouwer Klaas Jans Boersema en Frouktje Sikkema. Bouke tr. 2e Utrecht 2-4-1942 met Catharina Maria Versloot, wonende in Apeldoorn, geb. Woerden 8-10-1895, ovl. Apeldoorn 11-8-1975, dochter van Jan Willem Versloot en Maria Johanna Oskam.
Van 1902 tot 1905 woonde Bouke Pier Hazenberg te Enumatil, waar hij een zetboer op zijn boerderij had. Hier was hij reeds bestuurslid van de Anti-Rev. kiesvereniging. In 1905 vestigde hij zich in Groningen als mede-directeur van de door hem en zijn zwager Harmannus.Hazenberg opgerichte kalkzandsteen- en cementpannen fabriek te Hoogkerk, waar tevens een handel in bouwmaterialen aan verbonden was. In de stad was hij lid van de kerkeraad der Geref. kerk en lid commissie toezicht op de zondagscholen.
In 1909 verhuisde B,P.Hazenberg naar Zuidhorn, waar hij lid van de gemeenteraad en wethouder werd. Tevens werd hij gekozen tot lid van de Prov.Staten in Groningen voor de Anti-Rev. partij. Van de diverse functies die hij in deze jaren bekleedde kunnen we noemen: bestuurslid van de Kamer van Koophandel (grootbedrijf) , oprichter en voorzitter van de Veehoudersbond, voorzitter Boerenleenbank, voorzitter van het schoolbestuur en van de kiesvereniging, voorzitter commissie van toezicht op de arbeidsbemiddeling bestuurslid van de christelijke pers, lid van de kerkeraad der Geref. kerk.
In 1922 volgde zijn benoeming tot burgemeester van Giethoorn, welk ambt hij tot 1929 heeft uitgeoefend. Tijdens deze periode was Hazenberg lid van het hoofdbestuur van Waterschap Vollenhove, medeoprichter van de B.V.L. en de bond tegen de revolutie. Voor de gemeente heeft hij zeer veel gedaan, waarvan we kunnen noemen: aanleg electriciteit, wegen en kanalenverbetering, aansluiting op de Provinciale drinkwater-leiding. Hij moest echter voor dit alles veel tegenstand (voortspruitende uit conservatisme) overwinnen. Ook deed hij in deze periode veel voor de landwinning en landverbetering.
Na zeven jaar burgemeester van Giethoorn te zijn geweest volgde in 1929 de benoeming van B.P.Hazenberg tot burgemeester van IJsselmonde. Deze gemeente verkeerde in een zeer deplorabele toestand. Op verzoek van Jhr.van Karnebeek, commissaris der Koningin in Zuid-Holland, solliciteerde Hazenberg, werd toen natuurlijk ook benoemd, met de speciale opdracht deze gemeente te saneren.
De dag na zijn benoeming vermeldde de pers dat de gemeenteontvanger er met de kas van door was gegaan. Dus een bemoedigend begin ! Van hetgeen tijdens zijn burgemeesterschap tot 1941 in IJsselmonde tot stand kwam, kunnen we noemen: aanleg en asfaltering van nieuwe wegen, riolering in de hele gemeente, aanleg van een nieuwe drinkwaterleiding, bouw van een R.K., een Chr. nat. en een Gereformeerde school, uitvoering uitbreidingsplannen, aanleg industrieterreinen langs de Maas. De gemeente werd tijdens zijn bewind uit het financiële moeras geholpen. Het inwonertal steeg van 6000 in 1929 tot 15000 in 1941. In 1941 werd de gemeente met medewerking van de Duitsers ingelijfd bij Rotterdam. Hij was dus de laatste burgemeester van IJsselmonde.
Van tal van verenigingen was burgemeester Hazenberg bestuurslid, o.a. ook beschermheer van de padvinderij, oprichter en voorzitter van de plaatselijke burgerwacht.
B.P.Hazenberg vestigde zich in 1941 te Bosch en Duin (Zeist). Vanaf 1952 was hij woonachtig te Apeldoorn "Froma Hiem". Hij was in bezit van een officiële onderscheiding met eerbewijs. Tenslotte dient nog vermeld te worden dat Hazenberg van 1917 tot 8 augustus 1967 lid was de Raad van commissarissen van de N.V. Lyemph te Briltil en vanaf 1940 lid der Raad van commissarissen van de N.V. Deni te Schipluiden, d.i. een fabricage van- en handel in bouwmaterialen.
Kinderen uit het 1e huwelijk:
mr. dr. Jan Hazenberg, advocaat en procureur, burgemeester van Veenendaal, wethouder gem.Wassenaar en wnd.burgemeester Nigtevecht, wonende in Ermelo, geb. Enumatil (Leek) 21-8-1903, ovl. Utrecht 23-2-1989, tr. Goes 29-2-1932 met Martina de Jonge, geb. Goes 16-9-1907, ovl. Harderwijk 17-2-1985, dochter van graan- en zaadhandelaar Jan Martinus de Jonge en Marina Dekker.
Uit: "Veenendaal Voltooid Verleden", deel 2, door Martin Brink
Jan Hazenberg studeerde aan het Willem Lodewijk Gymnasium te Groningen, de juridische faculteit aan de Rijksuniversiteit eveneens te Groningen en promoveerde in 1943 aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Hij woonde na zijn huwelijk in Voorburg en verhuisde in 1933 naar Wassenaar.
Na beëindiging van de rechtenstudie in Groningen werd Hazenberg in 1930 benoemd tot Secretaris Juridisch adviseur van de Nederlandse Bond van Huis- en Grondeigenaren en bouwondernemers te 's-Gravenhage. Deze functie werd vervuld tot 1939. Naast de juridische volgde Mr.Dr.Hazenberg nog een militaire loopbaan, die begon met vrijwillige toetreding bij de kaderlandstorm. Hij werd daar,na verloop van enige tijd sergeant. Bezocht vervolgens de school voor Reserve officieren te Amersfoort. Daarna Vaandrig. In 1925 benoemd tot Reserve 2e luitenant, vervolgens Ie luitenant, kapitein en majoor. Diende na de bevrijding enige jaren in de tijdelijke rang van Luitenant-Kolonel. Vóór 1940 was hij Vrijwillig Commandant van enige afdelingen van het Vrijwillig Landstormcorps Motordienst. Diende als Res. Kapitein tijdens de mobilisatie en oorlogsdagen bij het 44 R.I., gelegerd in het stellinggebied Ochten en werd in de oorlogsdagen belast met het feitelijk commando over het IIIe bataljon. Is nu nog voorzitter van de Vereniging van reünisten-militairen van het 44 R.I.
Hazenberg werd in juni 1941 door de Duitsers gearresteerd en overgebracht naar Schoorl en vandaaruit overgebracht naar de kampen Buchenwalde, Haaren en St .Michielsgestel, Hij behoorde tot de groep gijzelaars die tegen de kerstdagen 1942 werden vrijgelaten met meldingsplicht.
In januari 1943 werd het illegale werk weer aangevangen en ondergedoken. In september 1944 volgde een nieuwe arrestatie, doch deze kon ongedaan worden gemaakt door dezelfde dag nog te ontvluchten, ondanks de kogels die werden nagezonden! Daarna Chef Staf van de B.S. in district Wassenaar. Ongeveer een maand na de bevrijding weer in militaire dienst gegaan en tot eind 1949 gediend te 's-Gravenhage, daarna weer terug in de advocatuur.
Hazenberg werd in 1933 benoemd tot secretaris van de Contactcommissie, door zijn initiatief opgericht door de Vereniging van Directeuren van Hypotheekbanken in Nederland, Ned.Vereniging ten behoeve van het Levensverzekeringswezen, Ned. Spaarbankbond , Broederschap van Notarissen in Nederland, Ned. Bond van Huis- en Grondeigenaren en Bouwondernemers, Ned. Bond van Bouwondernemers. Uit deze functie in 1946 ontslag genomen.
Voorts was Mr.Dr. J .Hazenberg van 1935 tot 1939 secretaris van de te 's Gravenhage gevestigde Bemiddelingscommissie ter voorkoming executie van gebouwde eigendommen.
Sedert 1945 is Hazenberg Wethouder van de gemeente Wassenaar (direct na de bevrijding als zodanig benoemd door de Commissaris der Koningin) en sedert 1955 tevens loco-burgemeester. Op 15 jan.1958 werd in de raad het feit herdacht dat hij 12 jaar Wethouder van de gemeente was geweest.
In 1954 werd hij benoemd tot voorzitter der Beroepscommissie en het Tuchtcollege,ingesteld bij de in 1954 in werking getreden "Wet Autovervoer goederen". Vanaf 1951 is hij Hoofdingeland van het Waterschap Rijnland, thans plaatsvervangend Hoogheemraad.
Verder is Mr.Dr. J .Hazenberg Charter Voorzitter van de Rotary Club in Wassenaar en President Commissaris van de N.V. Deni, fabricage van- en handel in bouwmaterialen te Schipluiden.
Van 1961 tot oktober 1968 was hij burgemeester van Veenendaal.
In 1969 werd hij belast met de waarneming van het burgemeestersambt van Nigtevecht.
Van Jan en Martina zijn vier kinderen bekend.
mr. Aldert Johannes, voorzitter Raad van Arbeid te Leeuwarden, wonende in Veenwouden, geb. Groningen 16-11-1907, ovl. Leeuwarden (in het Diaconessenhuis) 10-3-1980, gebr. te Niekerk, tr. IJsselmonde (ondertr. ald. 24-9-1936) 8-10-1936, het kerkelijk huwelijk werd op dezelfde dag ingezegend in de Gereformeerde kerk van IJsselmonde, met Catharina (Cathrien) van Rij, onderwijzeres, wonende in Leeuwarden, geb. IJsselmonde 2-2-1910, ovl Veenwouden 9-5-1991, dochter van timmerman Cornelis van Rij en Jacoba Pleuntje van IJperen. Catharina van Rij ging na het eindexamen instituut Bender (particuliere meisjesschool) naar de hoogste klasse Kweekschool te Rotterdam. Zij is vervolgens enkele jaren onderwijzeres geweest en heeft daarna de huishouding van haar vader gedreven. Zij was altijd nummer één in school en in het gezin. Haar vader Cornelis van Rij was jarenlang raadslid-wethouder en loco-burgemeester van IJsselmonde. Een vooraanstaand figuur op maatschappelijk en kerkelijk gebied en zeer bevriend met Catharina's schoonvader burgemeester B.P.Hazenberg.
Hij werd op 30 april 1968 benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau.
Na de Chr.H.B.S.in de Poelestraat in Groningen en de Gem.H.B.S. te Steenwijk doorlopen te hebben, studeerde Mr. A. J. Hazenberg aan het Gem.Gymnasium te Kampen. Het was zijn bedoeling marine-officier te worden, doch daarvoor werd hij afgekeurd. Daarna studeerde hij aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, in de juridische faculteit.Hier werden ook enige functies vervuld, als lid almanak-commissie en lid van het sociëteit-bestuur(kroegbaas) en senator van het corps N.D.D.D.,lid, fiscus en praeses van het dispuut F.O.R.U.M., lid van de lustrumcommissie van het corps, dispuut en Jur.Fac.vereniging, lid van de commissie tot samenstelling nieuwe studentenzangbundel Cantemus (terwijl geen noot zuiver gezongen kon worden door hemzelf ! )
Hazenberg deed doctoraal-rechten en werd advocaat te IJsselmonde. Tevens bekwaamde hij zich in de gemeente-administratie.In IJsselmonde vervulde hij ook diverse functies als secretaris crisiscomité, bestuurslid A.R.kiesvereniging, bestuurslid B.V.L., Commandant Vrijw.Burgerwacht,oprichter van een scherm vereniging,oprichter en voorzitter afd.Ned.Roode Kruis.
Op 5 mei 1936 werd Hazenberg benoemd bij de buitendienst van het Dept. van Sociale zaken. Hij bleef te IJsselmonde wonen, waar hij in aug. 1939 tevens hoofd van de luchtbeschermingsdienst werd. Na de oorlog, op l sept. 1945 vond de benoeming plaats tot Directeur van het Bureau oorlogsslachtoffers in Friesland (Dept. van binnenl. zaken). Sedert l juni 1953 is Hazenberg voorzitter van de Raad van Arbeid te Leeuwarden met als ambtsgebied de prov. Friesland.
De secretaris van de familievereniging vervult tevens tal van nevenfuncties, o.a. voorzitter van de Chr.Vereniging tot verzorging van bejaarden A.S.Talma, voorzitter van de Prov.Raad voor gezinsverzorging, voorzitter van de stichting "Grifformeard Sintrum foar Geastlik en Maetskiplik Wurk yn Fryslan", hoofdbestuurslid van de stichting Zorg voor Gerepatrieerden, hoofdbestuurslid van de stichting Het Vierde Prinsenkind, hoofdbestuurslid van het Nationale Nieuw Guinea Comité, Commissaris van de stichting Woningbouw Patrimonium, Commissaris van N.V. Deni te Schipluiden. Was bij de inhuldiging van Koningin Juliana mede-afgevaardigde voor Friesland. Maakte op october 1955 als officiële waarnemer de volkstemming in het Saargebied mee, met als standplaats Gersweiler, Hij had toen tijdelijk de status van diplomaat.
Gedurende de oorlog heeft Mr .A .J .Hazenberg een belangrijke rol in het verzet vervuld en lange tijd doorgebracht in de Duitse concentratiekampen. Reeds ongeveer 14 dagen na de inval kreeg hij bezoek van de Grüne Polizei, met de waarschuwing dat hij als anti-nazi bekend stond. In augustus 1941 wilden de Duitsers tot arrestatie overgaan, doch hij was hen te vlug af. Intussen werkte hij mee aan de illegale pers, hielp joodse onderduikers, neergeschoten piloten en spioneerde.Met als gevolg bij verstek ter dood veroordeeld. Enkele medewerkers werden gegrepen en geëxecuteerd. Hazenberg dook onder onder de schuilnaam Albert Jan Hoving en later Albert Jan van der Velden. Als zodanig werd hij ingeschreven in het bevolkingsregister te 's Hertogenbosch, Als lid van de Raad van Verzet organiseerde hij het verzet in het zuiden. Later maakte hij deel uit van een knokploeg in Friesland, Groningen en Gelderland en kraakte in deze functie verschillende distributie-bureaux en schakelde moffenknechten uit.
In october 1943 volgde de arrestatie door de S.D. Eerst werd hij opgesloten in de gevangenis te Eindhoven en daarna overgebracht naar het concentratiekamp Vught. Van hieruit begon een lange lijdensweg : Sachsenhausen, Neuengamme, Germersdorf, Heinkel, vliegveld Berlijn, Ingenhaven, Dahlem en Sandbostel. Hier volgde op 29 april 1945 de bevrijding door de Engelsen en overbrenging naar het hospitaal te Farg. Tijdelijk moest Hazenberg onder de Russen vertoeven en werd in begin juli door de Canadezen naar Groningen gebracht. Na een paar dagen in het ziekenhuis te hebben doorgebracht, ondergebracht bij de fam. K.Bolhuis, Friesestraatweg 21. Woog bij de aankomst aldaar nog geen 80 pond. Hun liefderijke verzorging heeft hem, menselijkerwijze gesproken, er weer bovenop gebracht. Een dergelijke onbaatzuchtige vriendschap is zeldzaam, doch blijvend!
In augustus kon de reis naar huis in IJsselmonde worden aanvaard door oud-illegale vrienden onder leiding van J.H.J.Kersten, directeur van de stichting 1940-1945, die hem na zijn arrestatie was opgevolgd in het zuiden. Nadere bijzonderheden over de rol in de illegaliteit die door Mr.A.J.Hazenberg werd vervuld staat vermeld in "Opdat wij niet vergeten", blz. 358 e.v. en in de "De ondergrondse pers", nr. 196, blz. 121 e.v. publicatie van 's Rijksinstituut voor Oorlogs Documentatie. Ook dient nog vermeld te worden dat geweigerd werd een Engelse of Amerikaanse onderscheiding te aanvaarden volgens een onderling gemaakte afspraak.
Vermeldenswaard is nog de rol van Catharina van Rij in de illegaliteit. Zij hielp met het stencilen en verspreiden van "Vrij Nederland". Toen het onderlinge contact door arrestaties verbroken werd ging zij zelfstandig een blaadje stencilen en uitgeven onder de naam "Geïllustreerd Vrij Nederland". De Duitsers waren woedend daar haar man hun te vlug af was en zij hem niet te pakken konden krijgen. Zij hebben haar geregeld getreiterd. Met haar beide kleine meisjes heeft zij zich echter dapper geweerd en het hoofd koel gehouden. Haar vader was in die dagen een grote steun. Hij kwam met tante Antje bij haar inwonen. Ook haar broer, familieleden en vele vrienden lieten zich van de allerbeste zijde kennen.
Van Aldert en Catharina zijn vijf kinderen bekend.
Frouktje Grietje Hazenberg, geb. Zuidhorn 29-7-1911, ovl. Utrecht 19-8-1988, tr. 1e IJsselmonde 21-9-1933 met burgemeester Gerrit Adriaan Bax, geb. Rijsoord 25-3-1911, ovl. Dordrecht 2-5-1965, begr. Hendrik-Ido-Ambacht, op de Algemene Begraafplaats Waalhof, zoon van burgemeester van Willemstad Jacobus Bax en Elisabeth Visser. Het huwelijk werd op 18 oktober 1949 ontbonden te Rotterdam. Gerrit was burgemeester van Borsselse (1936-1951) en Hendrik-Ido-Ambacht vanaf 1951 tot aan zijn overlijden. Hij was later gehuwd met Boudewijna Dingena van Melle, geb. Breskens 26-9-1926, ovl. Rotterdam 12-6-2004, dochter van suikerbakker Dirk Machiel van Melle en Boudewijna Digna Quaak.
Van Gerrit en Frouktje zijn drie kinderen bekend.
Frouktje tr. 2e Utrecht 3-1-1951 met Pier (Piet) van Slageren, declarant en exportleider Van Gend & Loos te Utrecht, geb. Utrecht 29-1-1907, ovl. Utrecht 26-2-1990, zoon van Seerp Hendriks van Slageren en Geeltje Piers Grondsma. Pier was eerder gehuwd met Maria Antonia van Mild.
Van Pier en Frouktje is één kind bekend.
