John van der Kruit
Oorspronkelijk gepubliceerd in Streekarchief Eiland IJsselmonde Kwartaalbericht Zomer 2019 (jaargang 34, nummer 2)
John van der Kruit werd op 7 januari 1927 als jongste kind geboren in het gezin van Evert van der Kruit en Jans Schot aan de Zwaanshals in Rotterdam. Het gezin bestond verder nog uit zijn drie jaar oudere zus Hendrina. John, officieel Johannes Catharinus genaamd, was vernoemd naar opa Schot, de vader van zijn moeder Jans.
John groeide op in Rotterdam, toen de oorlog uitbrak woonde het gezin aan de Busken Huëtstraat op nummer 14b, aan de rand van de wijk Spangen. Zijn grootouders woonden in het Oude Noorden, de familie van opa Piet van der Kruit aan de Schoonoordstraat en die van Jan Schot aan de Agniessestraat en er was hecht contact. De tante van John, Maria van der Kruit was gehuwd met Gerrit Bos en woonde “om de hoek” aan de Spaanse Bocht.
Na de eerste schok over het uitbreken van de oorlog op 10 mei, werd het gezin Van der Kruit in de vroege middag van 14 mei opgeschrikt door de vele overvliegende vliegtuigen. Vanuit Spangen was het bombardement en de vernietiging van het centrum van Rotterdam vervolgens goed te horen en te zien. Dikke rookwolken tekende zich af in de lucht.
Vader Evret was als hulpbesteller bij de post werkzaam op het postkantoor aan de Coolsingel. Ten tijde van het bombardement was hij op het postkantoor aanwezig en was een van de gelukkigen die het bombardement overleefde. Aangedaan en onder het stof kwam hij tegen de avond, tot grote opluchting van zijn gezin, thuis. Hij was gelukkig ongedeerd gebleven, maar echt helemaal kwam Evert er niet meer bovenop.
John werd in november 1944 tijdens de Razzia van Rotterdam door de Duitsers opgepakt en moest zich melden voor de Arbeidseinsatz. Hij werd naar Duitsland gestuurd en werd ingezet in het plaatsje Kirchweiler, vlak bij de Belgische grens. Gehuisvest in een schoolgebouw werd hij en enkele andere Nederlanders daar ingezet als veldarbeider.
Enkele maanden later was hij echter al weer terug in Spangen, waar hij tot grote vreugde van zijn ouders en zus, midden in de nacht via het balkon thuis arriveerde. Hij wist te vertellen dat hij met drie van zijn maten op een dag gewoon het veld waarop zij aan het werk waren over was gestoken en vervolgens naar Rotterdam was teruggelopen.
De Tweede Wereldoorlog liet diepe littekens achter in de familie Van der Kruit. Opa Piet was al onverwachts gestorven in juli 1943 en in 1945 stierven kort achter elkaar in maart zijn opa Jan Schot en in april slechts twee weken voor het einde van de oorlog, zijn vader Evert, ziek en verzwakt door de hongerwinter. Door de hectiek in de dagen rondom de bevrijding bleek het nog een groot probleem te zijn om zijn vader fatsoenlijk te kunnen begraven. Er was nagenoeg geen vervoer beschikbaar, dat was allemaal gevorderd door de in paniek vluchtende Duitsers. Ook was het nog een dilemma of oom Gerrit en tante Marie wel welkom waren op de begrafenis, zij hadden immers geheuld met de NSB tijdens de oorlog.
Na de het einde van de Tweede Wereldoorlog werd John opgeroepen voor de dienstplicht en werd hij ingedeeld bij het korps mariniers. Na zijn opleiding werd hij uitgezonden naar Nederlands Indië, waar hij op het hoofdkwartier van de mariniers te Jakarta (toen nog Batavia) werd tewerkgesteld.
Na zijn diensttijd en terugkomst in Nederland huwde hij met de IJsselmondse Jannie van Putten, opgegroeid aan de Koninginneweg. John en Jannie vestigden zich op Zuid in de wijk Pendrecht. Toen in 1964 de bouw van de wijk Tuinenhoven was voltooid, verhuisde het gezin van der Kruit en vestigde zich daar als één van de eerste bewoners in de Perentuin. John had al in 1943 zijn diploma boekhouden gehaald en was na zijn dienstplicht in Indië tot aan zijn pensioen werkzaam als boekhouder bij verschillende scheepvaartkantoren.
John van der Kruit overleed op 9 februari 2018. Zijn vrouw Jannie woont nog steeds in de Perentuin.
Het toneelstuk “Kruit!”
De naam John van der Kruit zal weinigen iets zeggen, want hij heeft geen bijzondere daden verricht. Waarom dan toch een voorstelling over hem?
John was een gewone Rotterdammer, maar wel een die leefde in bijzondere tijden. Hij maakte het bombardement op Rotterdam mee, de razzia’s, werd opgepakt tijdens een ervan, werd tewerkgesteld als dwangarbeider in Duitsland, ontsnapte en liep terug naar huis en had de hongerwinter overleefd. Tenslotte werd hij na de oorlog als dienstplichtig marinier nog uitgezonden naar Indië.
Juist omdat John van der Kruit een gewone Rotterdammer was, vond zijn schoonzoon Cor ‘t Hart het zo belangrijk dat zijn verhaal wordt verteld. Cor schreef het script voor een toneelvoorstelling en vond de amateurtoneelvereniging "De Schouwspelers" uit Spijkenisse, bereid om het stuk uit te voeren. Het stuk laat in fragmenten het leven van John van der Kruit voor, tijdens en vlak na de oorlog zien. Op toneel zien we niet alleen de verschrikkingen uit de oorlog, maar ook de dagelijkse zorgen zoals iedereen die wel kent.
Op 12 april 2019 draaide de voorstelling “Kruit!” in het theater Islemunda te IJsselmonde. De voorstelling werd georganiseerd door de Stichting 4 en 5 mei IJsselmonde met medewerking van de gebiedscommissie IJsselmonde en het theater. Het was een mooie avond.
Bronnen:
- Theatervoorstelling “Kruit!” van “De Schouwspelers” uit Spijkenisse
- De Oud Rotterdammer van Dinsdag 20 maart 2018
Verder nog een speciaal dankwoord aan de heer Cor ‘t Hart voor zijn welwillendheid om nog enkele details aan te vullen.
Kwartierstaat:
Auteur: Marcel Verhoef
